منطقه حفاظت شده قیصری

منطقه حفاظت شده قيصري با وسعتي بالغ بر 10 هزار هكتار به عنوان يكي از ذخيره گاه‌هاي زيستي جانوري و گياهي ارزشمند كشور است. منبع اصلي تأمين آب اين منطقه رودخانه شهرياري (آب كوهرنگ) است كه با طول تقريبي 15 كيلومتر، منطقه را به دو قسمت تقسيم مي‌كند. وضعيت توپوگرافي و كوهستاني منطقه سبب ايجاد تنوع زيستي گياهي و جانوري ارزشمندي در منطقه شده و گله‌هاي كل و بز، پرندگان و آبزيان زيادي را در خود جاي داده است.

78 چشمه آب در منطقه حفاظت شده قیصری وجود دارد که هر کدام در هر دقیقه 8 لیتر دبی آب دارند. این درحالی است که وجود پنج گسل سبب تخلیه آب این منطقه شده و آن را به تونل سوم کوهرنگ می فرستدکه تاثیرات کوتاه و بلند مدتی بر حیات وحش و گونه های گیاهی این منطقه دارد. وضع زمین شناسی و کوهستانی ( ارتفاع هزار و 800 متر تا 3 هزار و 550 متر از سطح دریا ) این منطقه سبب ایجاد تنوع زیستی گیاهی و جانوری ارزشمندی شده به طوری که 477 گونه گیاهی و 79 گونه جانوری را در خود جای داده است.

ین منطقه حفاظت شده در بین شهرستان های کوهرنگ و اردل از حوضه آبخیز کارون بزرگ واقع شده است که در سال 1380 به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شد و پنج سال بعد به منطقه حفاظت شده ارتقاء یافته است.

منطقه حفاظت شده  قيصري در تاريخ 15/5/1380 بمدت 5 سال به مساحت 000/10 هکتار بعنوان منطقه شکار ممنوع اعلام گرديد و اقدامات لازم جهت ارتقاء منطقه حفاظت شده در بهمن ماه سال 1386با وسعتي بالغ بر 9800هكتار به نتيجه رسيد و عملا به عنوان منطقه حفاظت شده تبديل گرديد . 

موقعیت عمومی منطقه
منطقه قيصري در استان چهارمحال و بختياري قرار گرفته که حدود 80 درصد آن در شهرستان کوهرنگ و حدود 20 درصد آن در شهرستان اردل قرار دارد و مختصات جغرافيايي آن N320852 و N321448 عرض شمالي و E502630 و   E501630 طول شرقي واقع شده است .

وسعت منطقه
منطقه قيصري حدود 9800 هكتار با محيط تقريبي 50 كيلومتر مي باشد كه از نظر توپوگرافي كاملاً كوهستاني است به نحوي كه حداكثر ارتفاع قله تومن ( احمد ليوه ) به 3553 متر و حـداقـل آن در مـحل پل دشتك با 1800 متر ارتفاع از سطح دريا را دارا مي باشد .
5-ویژگی و سیمای عمومی منطقه( شامل وضعیت توپوگرافی , چشم انداز, پو شش گیاهی وگونه های شاخص گیاهی , وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و کریدورها )
 

اقليم منطقه 
منطقه قيصري در ناحيه اقليمي کوهرنگ واقع شده است که اين اقليم داراي تابستانهاي معتدل و خشک و زمستانهاي بسيار سرد مي باشد . حداکثر طول فصل رشد در اين اقليم حدود 6 ماه است که از اواخر فروردين ماه آغاز و تا اواخر مهر ماه ادامه دارد و ميانگين يخبندان در طول سال در اين منطقه 118 روز مي باشد . ميانگين دماي سالانه اقليم کوهرنگ5/9 درجه سانتي گراد با دامنه تغيرات 4/28 درجه سانتي گراد مي باشد . ميانگين بارش سالانه در کوهرنگ 1222 ميلي ليتر است
 

منابع آبي 
منابع آب منطقه علاوه برنزولات آسماني شامل چشمه هاي متعدد دائمي، رودخانه شهرياري و آب کوهرنگ است که از وسط منطقه با طول تقريبي 15 کيلو متر عبور مي کند و منطقه را به دو نيم تقسيم مي کند . لازم به ذکر است پس از احداث سد تونل سوم ، دبي آب کوهرنگ کم مي گردد که به علت انتقال از طريق تونل سوم کوهرنگ به زاينده رود مي باشد .
 

پوشش گياهي 
اين منطقه به دليل داشتن ارتفاعات بلند تومن (3553 متر ) و دره هاي نيمه عميق ( 1800 متر ) داراي تنوع گياهي زيادي مي باشد . جهت هاي مختلفي بر اثر توپوگرافي منطقه باعث بوجود آمدن ميکروکليماهايي شده که تنوع بيشتر گياهي را باعث  مي شود . از گياهان مهم منطقه مي توان به :
- گونAstragalussp -کنگر Gundeliasp - گل حسرت  Colchicumsp- گل ماهور   Verbascum sp    
و از گونه هاي درختان و درختچه هاي منطقه به :
- شير خشت Cotenastersp  - ارژن Amygdalus orientalis -گز   Tamarix sp- نسترن  Rosa canica -  كيكم  Acer sp - آلبالو وحشي Cerasussp  - تمشك Rhubus sp    -  ا’رس  Juniperus sp   - بنه  Pistaciaatlantica- زالزالك  Crataegussp   -  دافنه   Daphne  sp    و ... اشاره نمود .
 

گونه هاي جانوري 
حيات وحش منطقه مستقيما تحت تاثير اقليم و توپوگرافي منطقه جزومناطق كوهستاني با زمستانهاي سردمي باشدكه درحدود 6- 5 ماه سال داراي پوشش برف در ارتفاعات است . ازحيات وحش منطقه مي توان به موارد زيراشاره كرد:
پستانداران:
كل وبز CapraaegagrusگرگCanislupus خرس قهوه اي Ursusarctus  شغال  Canis  aureu  روباه معمولي  Vulpes vulpes   پلنگ  Panthera pardus 
جوندگان  :
تشي   Hystrix  indica   و...
پرندگان :
عقاب طلايي  Aquila chrysaetos سارگپه Buteo  buteoكبك معمولي   Alectoris  chukar
كبك دري  Tetragalus  caspius   و...
ماهي ها :
قزل آلاي رنگين كمان  Oncorhynchus mikiss
سياه ماهي  Capoeta  trutta   و...
خزندگان و دو زيستان :
افعي   Vipera  lebetina      مار آبي Natrix  tessellatus       
آگاماي سفيد  Trapelus  agilis   و...
 

راههاي دسترسي 
راههاي دسترسي منطقه از دو سمت شهرياري و دشتك ميسر مي باشد كه جاده دشتك آسفالته مي باشد و فاصله آن تا مركز استان صد كيلومتر مي باشد . جاده شهرياري تا مركز استان 120 كيلو متر مي باشد . ضمن اينكه از پل دشتك تا محل تقاطع مرز منطقه با جاده روستاي گل سرخ ماشين رو وآسفالته می باشد وجاده روستای گل سرخ تا گردنه گل سرخ، خاكي است . علاوه بر آن از محل شهرياري تا پر چفت با جاده خاكي و جيپ رو و از روستاي دشتك با جاده آسفالته سر پير تا روستاي سر پير نيز قابل دسترسي مي باشد.
 

جاذبه های اکوتوریستی
از لحاظ گردشگري منطقه فوق بهترين شرايط براي تفريحات فيزيكي پر تحرك  خصوصا كوهنوردي ،صخره نوردي و ماهي گيري را دارد ضمن اينكه آثاري از چشم اندازهاي فرهنگي انسان ساز و هماهنگ در ضلع هاي جنوب شرقي و شمالي منطقه نيز به چشم مي خورد و مي تواند جزو مناطق با چشم انداز دره هاي نيمه عميق قرار گيرد.
 

وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی
منطقه مسكوني قيصري علاوه بر عشاير منطقه تعداد 13 روستا مي باشد كه تعداد شش مورد آن بر روي مرز منطقه و بقيه با فاصله از محدودة منطقه واقع ؛ ولي تأثيرگذار مي باشند.

منطقه به دليل وجود عشاير در استفاده از مراتع ييلاقي آن از دير باز مورد ادعاي مردم محلي و عشاير نشين بوده و هست كه تحت عنوان سامانه هاي عرفي از آن بيشترين بهره را خواهند برد به همين دليل علاوه بر تعدادي مستثنيات موجود زمين هاي ملي نيز مورد ادعاي مردم مي باشند كه اجراي ماده 56 مي تواند چگونگي مالكيت آن را مشخص نمايد .
8-تعارضات مهم منطقه
از فعاليتهاي مؤثرانساني در منطقه مي توان به وجود عشاير در منطقه از طريق چراي 3500 رأس دام و تعداد 38 دامدار ، شخم و شيار ، بوته كني و خاركني با هدف تأمين انرژي ، شكار غير مجاز و طرحهاي عمراني از جمله : سد در حال احداث شهرياري در ضلع شمال منطقه اشاره كرد .ادعاي مالكيت حاشيه نشينان ، تقاضاي اجراي طرح طوبي از ديگر عوامل و تعارضات در منطقه مي باشد .
 

تجهیزات و امکانات
در حال حاضر مديريت منطقه توسط اداره حفاظت محيط زيست شهرستان فارسان و با وجود يك باب پاسگاه محيط باني ثابت مورد حفاظت قرار مي گيرد.
 

سایر ملاحظات
از نظر توپوگرافي از جمله اكوسيستم هاي كوهستاني مي باشد كه بدليل شيب هاي تند و پستي و بلندي و عوارض طبيعي باعث گرديده شرايط لازم و كافي زيستگاهي را با پراكنش و آرايش مناسب براي كليه وحوش خصوصاً كل  و بز فراهم آورد . اين نوع اكوسيستم با توجه به افزايش ارتفاع ، كاهش فشار هوا و درجه حرارت ، شيب و جهت آن تنوع بالايي را در خود نگه مي دارد . ولي به همان اندازه نيز شكننده و تخريب پذير مي باشند ، چرا كه تأثير عمده انسان بر اكوسيستم كوهستاني عمدتاً روي پوشش گياهي از طريق چراي دام و خاركني و بوته كني عيني تر بوده و لخت شدن زمين باعث بروز يك رشته پديده هاي زيان بار ديگر خواهد شد . از نظر توريستي منطقه فوق بهترين شرايط براي تفرج خصوصاً كوهنوردي و ماهيگيري را دارد .

ضمن اينكه چشم اندازهاي فرهنگي انسان ساز و هماهنگ در ضلع هاي جنوب شرقي و شمال منطقه نيز به چشم مي خورد و مي تواند جزو مناطق با چشم اندازهاي دره هاي نيمه عميق قرار گيرد . -از نظر راههاي دسترسي رسيدن به قلب منطقه تنها از طريق پياده روي امكان پذير است و راههاي موجود پيرامون منطقه قرار دارند. -از نظر پوشش گياهي منطقه داراي گونه هاي درختي و درختچه اي قابل توجهي است كه بعضاً حالت نيمه جنگلي به خود گرفته است كه بعد از جنگل هاي بلوط استان در نوع خود كم نظير مي باشد .همچنين دراين منطقه حداقل 8 گونه در طبقات حفاظتی IUCN  محرز گرديده است. -از نظر تحقيقاتي و پژوهشي كار بر روي حيات وحش منطقه ، زمين شناسي ، پوشش گياهي و … مي تواند مورد توجه قرار گيرد .

و بالاخره از نظر وحوش محل گدار كبك به طرف مناطق گرمسيري و بالعكس زيستگاه زمستانه كل و بز ، قرار گرفتن منطقه در موقعيتي كه بتواند وحوش سرگردان پيرامون را به طرف خود جلب و نگه دارد كه اين موضوع يكي از شاخص ترين و مهمترين فاكتور انتخاب اين منطقه بعنوان شكار ممنوع وموفقيت در اين امر بعد از گذشت چند سال از ممنوعيت شكار طبق آمار موجود مارا برآن داشت كه پيشنهاد ارتقاء منطقه شكار ممنوع را به حفاظت شده مطرح نمائيم .همچنين در اين منطقه 4 گونه جانوری در معرض خطر تهديد گزارش گرديده است .